Мамандардың пікірінше, strong>орман өрттерінің себептері (жиілігінің кему реті бойынша):

• Отқа абайсыз қарау
• Балалардың отпен ойыны
• Тұрғын үйлердің жанында және орманға жақын аумақтарда қалдықтарды жағу
• Автокөлік құбырларынанұщқан ұшқындар
• Найзағай разрядтары
• Майлы тазалағыш материалдың өздігінен жануы
• Күн сәулелерінің шынымен әсері
• Сирек жағдайларда табиғи себептер де кінәлі: найзағай соғуы немесе шымтезек батпақтарының өздігінен жануы.

Көбінесе жердегі өрттер орман алқаптарында орын алады, оның бсалдарынан орман төсеніштері, жас шыбықтар және аласа ағаштар, шөптер мен бұталар жамылғысы, шөпшектер, ағаштың тамырсабақтары және т.б.

Құрғақ кезеңде жоғарғы өрт туындауы мүмкін, онда өрт ағаштардың, негізінен қылқан жапырақты ағаштардың тәждері арқылы таралады. Жердегі өрттің таралу жылдамдығы минутына 0,1-ден 3 метрге дейін, ал үстіңгі өрт – жел бағыты бойынша минутына 100 м-ге дейін таралады. Қылқан жапырақты ормандарда температура 1100 градусқа жетеді, тыныш жағдайда -2-3 км/сағ жылдамдықпен, желді жағдайда 20-25 км/сағ болады. Өрт қозғалысының жоғары жылдамдығына байланысты өрттен құтылу өте қиын.

Өрттің жақындағанын келесі жанама белгілер арқылы білуге болады:

• күйіктің тұрақты иісі
• тұманды түтін;
• құстар мен жануарлардың мазасыздануы, олардың бір бағытта қоныс аударуы;
• құстардың түнгі ұшуы, қатты шу;
• түнгі шұғыла;
• түнгі төмен бұлттардағы шұғыланың шағылыстары.

Жылы демалыс күндерін күткен қаланың белсенді тұрғындары орман белдеуіне шығып, табиғаттың таза ауасын жұтып, сонымен бірге от жағып, дәмді шашлыктан дәм татады. Жақсы көңіл-күймен мүмкін болатын қиындықтар туралы ойлағысы келмейді. Дегенмен бұл өте қажет. Бақылаусыз қалдырылған от орны толмас материалдық шығынды ғана емес, сонымен бірге адам өліміне де әкелуі мүмкін.

1. Демалыста немесе жорықта орманға бара жатқанда өзіңізбен бірге балта, жиналмалы күрек, шелек немесе үлкен полиэтилен пакет алыңыз. Түтін иісін сезгенде, жақынырақ келіп, ненің жанып жатқанын, желдің қай бағытта соғып жатқанын, өрттің таралу қаупі қандай екенін, өрт аймағында балалардың бар-жоғын анықтаңыз. Жағдайды бағалаңыз – өртті өз бетіңізше сөндіруге тырысу керек пе немесе уақытты жоғалтпау және өрттің күшеюіне жол бермеу үшін көмекке асығу қажет пе. Оқиға туралы жақын жердегі телефон арқылы немесе хабаршы арқылы өрт сөндіру бөліміне хабарлаңыз.

2. Отқа ең жақын су қоймасынан су құйып, оны жермен көміңіз. Сөндіру үшін жапырақ тұқымды ағаштардың бұтақтарын немесе ұзындығы 1,5 – 2 метр ағашты, қалың матаны, дымқыл киімдерді пайдаланыңыз. Жылжымалы соққыларды өрт ошағының жағынан өрттің жиегіне қарайотты сыпыра отырыпұрғылаңыз; бұтақтарды, матаны суып және жанып кетпеуі үшін әр соққыдан кейін аударып отырыңыз. Шамалы отты аяқтарыңызбен таптаңыз, оны ағаштардың діңі мен тәжіне таралуына жол бермеңіз. Егер от тәждерге таралса, оның жолындағы (тәжі өрт орнынан алыс) от тимеген ағаштарды құлатыңыз.

3. Шамалы өртті сөндіргеннен кейін, оттың қайта тұтанбайтынына сенімді болмайынша кетпеңіз. Өрттің орны мен уақыты, сондай-ақ оның ықтимал себептері туралы орман шаруашылығына немесе өрт сөндіру бөліміне хабарлаңыз. Егер сіздің абайсыз әрекеттеріңіз өртке әкеліп соқтырса, бұл деректі жасырып, қашуға тырыспаңыз – ерте ме, кеш пе кінәлі анықталады, бірақ уақтылы сөндірілмеген өрттен келтірілген залалды өтеу мөлшері өлшенбейтін мөлшерден көп болады.

4. Батпақ өртеніп жатса, өртті өзіңіз өшіруге тырыспаңыз, одан аулақ болыңыз. Өрт сізді отпен немесе түтінмен қуып жетпеуі үшін, бағдарыңызды қиындатпауы үшін желге қарсы қозғалыңыз, алдыңыздағы жолды мұқият тексеріңіз, оны сырықпен немесе таяқпен сезініңіз. Есіңізде болсын: батпақ жанып жатқанда, ыстық жер мен оның астынан шыққан түтін оттың жер астына кеткенін көрсетеді, шымтезек ішінен жанып кету және түсіп кетуге болатын қуыс құра отырып жанады.

Кез келген табиғи аумақта отпен өте сақ болыңыз. Сіздің абайсыздығыңыз орман өртін тудырмау үшін мына ережелерді орындаңыз:

ешқашан егістіктердегі немесе ормандағы ашық жерлердегі кептірілген шөптерге от қоймаңыз. Егер сіз басқалардың осылай істеп жатқанын көрсеңіз, оларды тоқтатуға тырысыңыз және шөп өрттерінің неліктен қауіпті екенін түсіндіріңіз; Құрғақ орманда немесе шымтезек батпақтарында ешқашан от жағуға болмайды. Ең алдымен, өрт шұңқырының минералды топырақта (құм немесе саз) орналасқанына көз жеткізіңіз. Өртті жағардан бұрын, бір метр радиуста ошақтың айналасынан орман қоқыстарын жинап тастаңыз.

Кетер алдында отқа жақсылап су құйыңыз. Осыдан кейін күлді тырмалап, астында жанып тұрған көмір жоқ екеніне көз жеткізіңіз, егер бар болса, су қайтадан құйыңыз. Су құйылған оттан түтін немесе бу шығып жатса одан кетіп қалмаңыз. Отты қалай сөндіру керектігін алдын ала ойланыңыз;

сөндірілмеген сіріңке мен темекіні ешқашан лақтырмаңыз, орманда әртүрлі пиротехникалық бұйымдарды пайдаланбаңыз: петарда, от жағу, майшам және т.б. (жет бетін қалың қар жапқан кез Жаңа жылда болмаса)

Орманға автокөліктермен немесе мотоциклдермен кірмеңіз. Бәсеңдеткіштен шыққан ұшқыннан өртті тудыруы мүмкін, әсіресе қына жамылғысы бар құрғақ ормандарда;

достарыңыз бен таныстарыңызға олардың абайсыздығы өрттің туындауына себеп болатынын түсіндіруге тырысыңыз.

Өртке қарсы үгіт-насихат – орман өрттерімен күресудің ең тиімді әдісі. Бұны әлемнің көптеген елдерінің тәжірибесі растайды.

Егер сіз өрт шығып жатқанын байқасаңыз – мысалы, біреу лақтырған өрттің жанында кішкентай шөп жанып немесе жанып жатқан орман төсенішін байқасаңыз, оны өзіңіз өшіріп көріңіз. Кейде жалынды жай ғана өшіру жеткілікті (бірақ күту керек және шөп немесе қоқыс шынымен жанып кетпейтініне көз жеткізу керек, әйтпесе өрт қайтадан пайда болуы мүмкін).

Өрттен құтылу мүмкін болмаса: :

• суға кіру немесе дымқыл киіммен жабу;
• ашық жерге немесе далаңға шығу, жерге жақын ауамен тыныс алу – ол жерде түтін азырақ, ауыз бен мұрынды мақта-дәке таңғышпен немесе шүберекпен жабыңыз.

Өрт аймағынан шыққаннан кейін және оны өз бетіңізше сөндіре алмасаңыз, онымен айналысатын мамандарға мүмкіндігінше тезірек хабарлауға тырысыңыз. Өрт сөндіру бөліміне (телефон 101) қоңырау шалыңыз және өрт туралы және оған қалай жетуге болатынын хабарлаңыз. Егер орманда өрт болса, орман шаруашылығына да қоңырау шалыңыз (өрт қауіпті кезең басталғанға дейін орман шаруашылығы кәсіпорнының мекен-жайы мен телефон нөмірін білген жөн, мысалы, сіз оны қаладан таба аласыз телефон анықтамалығы немесе жақын жердегі пошта бөлімшесінен сұраңыз).

Өрт сөндіру бөлімі немесе орман шаруашылығы бір немесе басқа сылтаумен өртті сөндіруден бас тартса, жоғары тұрған органға, облыстық төтенше жағдайлар департаментіне (олар азаматтардың денсаулығына немесе әл-ауқатына қауіп төндіретін өрттерді сөндіруге жауапты) шақырыңыз. Кеңсе мекен-жайларын телефон анықтамалықтарынан да табуға болады.

Алдын алу шаралары

Жасыл белдеудегі орман екпелерін өрттен қорғау үшін «Астана орманы» ЖШС алдын ала келесі шараларды қабылдайды:

1.«Астана қаласының Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды басқару басқармасы» ММ жыл сайын жасыл белдеуде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ағымдағы жылға арналған іс-шаралар жоспарын әзірлейді және келіседі;

2. Жыл сайын көктемде (сәуір-мамыр) және күзде (қыркүйек) 360 га ауданның өртке қарсы алқаптары жыртылады және ал жаз бойы (маусым-тамыз) 660 га ауданның минералды жолақтары жыртылады;

3.Жыл сайын 10.04. нен 30.10-ға дейін мобильді топтардың (40 орманшы) тәулік бойы кезекшілігі 6 бағыт бойынша ұйымдастырылған (Қорғалжын, Астрахан, Павлодар, Қарағанды, Әуежай, Қарқаралы), радиобайланыс және өрт сөндіру құралдарымен, суару машиналарымен (алты бірлік) жабдықталған, олар өрттер анықталған жағдайда дереу өрт туралы «Астана орманы» ЖШС орталық диспетчерлік басқармасына (тел. 49-83-96), ал олар өз кезегінде Астана қаласы бойынша ТЖД диспетчерлік қызметіне хабарлайды. Осыдан кейін кезекші топтар өртті сөндіруге кіріседі;

4. Жыл сайын 22.04. ден 10.10-ға дейін орман-дала секторында орман-дала өрттерінің алдын алу және жою жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес тағайындалған «Астана орманы» ЖШС-не (Рождественка және Павлодар тас жолдары арасындағы қалалық жерлер аумағы) судың тәуліктік дебеті 2500 м3 су толтыру станциясы жұмыс істейді;

5. Орманға баратын қала тұрғындары арасында өрт қауіпсіздігі мәселелері бойынша тұрақты түрде түсіндірме жұмыстары жүргізіледі, кәсіпорынның инженерлерін өрт қауіпсіздігі бойынша оқыту және қалалық төтенше жағдайлар қызметімен өзара іс-қимыл бойынша оқу-жаттығулар мерзімді түрде жүргізіледі.

Жоғарыда аталған шаралардың арқасында өткен кезеңде елорданың жасыл белдеуінде бірде-бір ағаш өрттен жойылған жоқ.

Орман алқаптарына баратын азаматтарға тағы да РҰҚСАТ ЕТІЛМЕЙТІН заттарды еске салу маңызды:

• жас қылқан жапырақты ормандарда, кесу учаскелерінде, құрғақ шөптер бар жерлерде, ағаштардың түбінде, сондай-ақ зақымдалған орман учаскелерінде өрт қоюға;
• бөтелкелерді немесе шыны сынықтарын қалдырмаңыз, өйткені олар тұтандырғыш линзалар ретінде әрекет ете алады;
• ағаштардың астындағы, орман алқаптарында шөптерді жағуға;
• орманға жанып тұрған сіріңке мен темекі тұқылын тастауға;
• балаларға сіріңке беруге.

Егер сіз от жақсаңыз, кету кезінде отты жермен жабуды немесе бақылаумен жану толығымен тоқтағанша оны сумен толтыруды ұмытпаңыз. Орман өрті болған жағдайда әрбір азамат өрт туралы 101 телефоны арқылы өрт сөндіру бөліміне дереу хабарлауға және өртті сөндіру үшін мүмкін болатын шараларды қолдануға міндетті.

Демалыс күндеріңіз аман болсын, орманға, өзіңізге және жақындарыңызға қамқорлық жасаңыз!